Okul Öncesi Dönemde
Suçluluk Duygusu
Bu ne dönemine geçiştir. Çocuğun zihinsel kapasitesinin gelişmesi ile birlikte, tüm merakı çevresinde olup bitenlere dönmektedir. Dil kapasitesinin ve dil kullanımının-anlama ve ifade etme- artmasından dolayı, ‘öğrenmek’ için en temel soruyu sorar- bu ne ? Bu süreç çoğu aile için zorlayıcı olabilir. (Dil kazanımı ve zihinsel kapasitesi artan çocuk, ) Akşam işten çıkıp eve geldiğinizde, etrafınızda tüm enerjisi ile-bunu oyun haline getirmiş- bir canavar –ın ne kadar çekilmez olduğunu tahmin etmek güç değil.
Şimdi bir dakika durun. Kapıdan girdiğiniz andan itibaren, onun henüz empati yeteneği gelişmemiş olduğundan, ‘yoruldum’ , ‘çok yoğundum’ , ‘bütün gün işlerim vardı’ gibi kelimelerin bir anlamı olmamakla beraber, daha çok onu anlamadığınızı, desteklenmediğini ‘hissedecektir’. Bu dönem çocuğu daha çok yaklaşımlarınızdan çıkarımlar yapmaktadır. Evde bekleyen canavar sizin canavarınız. Onunla iyi geçindiğiniz takdirde çocuğun psikomotor ve dil gelişimi onun fiziksel ve sosyal çevresini daha fazla araştırmasına, bu da girişken olmasına olanak tanımaktadır. Bu dönemde çocuğun merakı artar, sorular sorar ve çevresini araştırır.
Bunun yanı sıra problem oluşturan davranışları da artar. Ancak çocuğun koşmasına, atlamasına, istediği gibi oynamasına izin verilmelidir. Yani çocuğun kendini keşfedebilmesi için gerekli yaşantıları kazanması sağlanmalıdır. Girişimleri desteklenmeli, soruları ilgi ile cevaplanmalı, kendi kararlarına dayalı anlamlı seçimler yapabilmelerine olanak tanıyan seçenekler yaratılmalıdır.
Kendi başlattığı eylemlerden dolayı çocuk eleştirilmemeli, cezalandırılmamalı, girişimleri engellenmemelidir.
Girişimleri engellenen, eleştirilen ve cezalandırılan çocuk yanlış bir şey yaptığına inanarak suçluluk duygusu edinir.